Opomena

Desanka Maksimović zasigurno je jedna od najznačajnijih pesnikinja srpske književnosti. Osim poezijom, bavila se i pisanjem proze za odrasle i decu. Tokom života objavila je preko pedeset knjiga, koje uključuju i zbirke pesama, zbirke pripovetki, putopise , romane i prozu za decu i mlade. Ipak, unatoč plodnom stvaralačkom životu, ostala je najpoznatija po svojim pesmama. Iako se naoko čine razigrane, devojačke, one su zapravo i duboko osećajne, karakteristične po njenom lirskom izrazu.

Lirski izraz Desanke Maksimović odlikuje se jednostavnim, ali strogo određenim formama, koje ipak uspevaju da iznesu iskrenost i jasnoću stihova. Ovako čitaoc ima priliku da nesputano prodre u samu bit njene poezije, kojom se otvara sa iskrenošću i nepokolebljivošću. U svojim pesmama, pesnikinja iznosi svoj stav prema svetu koji je neočekivano pozitivan i iskren te iskazuje ništa drugo nego dobrotu. Stoga su i teme ovih pesama pre svega iznošenje iskrenih ljubavnih osećanja, prikazivanje nepravdi i nastojanje da se one isprave te političke teme, u kojima želi da postigne to isto. Čitaoci mogu da se poistovete sa svim njenim pesmama, pogotovo onim ljubavnim, jer svi prolazimo kroz slična stanja ne samo u osećajnom, nego i društvenom smislu.

Ideje koje je poezija Desanke Maksimović iskazivala uvek su se ticale slobode, odanosti, hrabrosti i dobrote. Glavna zadaća ovih pesama uvek je bila ukazati na dobrotu, plemenitost, ponos prema onome što imamo i jesmo, ali i otvorenost prema onome što je različito od našeg, kao što su to druge vere, druge kulture, ubeđenja i stavovi. Desanka je prihvaćanje tuđih mana i slabosti podržavala najprije isticanjem svojih slabosti i mana. Ipak to nije činila kako bi se samoosuđivala ili kažnjavala, već kako bi svojim primerom pokazala da smo svi ljudi, nesavršeni i grešni, ali sposobni da se poboljšamo i popravimo te time dosegnemo bolju verziju sebe.

Jedna od najboljih dijela Desanke Maksimović je njena zbirka pesama “Tražim pomilovanje”, a najpoznatije pesme su joj “Devojačka molba”, “Selice”, “Strepnja”, “Predosećanje”, “Prolećna pesma”, “Opomena”, “Tražim pomilovanje” i “Spomen na ustanak”.

Opomena – analiza pesme

“Opomena” je ljubavna pesma Desanke Maksimović. Iako se po naslovu može činiti da se u njoj govori o nekoj oštroj temi, zapravo je ona vrlo blaga. Pesnikinja u ovoj pesmi opominje čoveka kojeg voli da je ne ostavlja samu dok svira neka lepa pesma, jer bi tada mogla da kaže ili učini nešto što ne bi smela – pre svega – prizna svoju ljubav prema njemu. Poput osobe koja ne može da se suzdrži, boji se da će je emocije prevladati i da neće moći da sakrije svoju ljubav. Poznato je da muzika ima posebnog uticaja na čoveka i njegove emocije i upravo je to glavni motiv ove pesme.

Pesma započinje pomalo mistično, stihom “Čuj, reći ću ti svoju tajnu:”. Već na početku lirski subjekat obraća se svom ljubavnom objektu, što se potvrđuje u kasnijim stihovima gde izjavljuje ljubav onome kome se u pesmi obraća. Tajna koju priopćava vrlo je neobična. Iskazana je stihovima:

ne ostavljaj me nikad samu
kad neko svira.

Ovi stihovi ujedno su i jednostavni i mistični. Upravo to je lepota pesništva Desanke Maksimović – bez puno stilskih figura i kičastih reči uspeva da stvori lepe pesničke slike i izreče duboke misli. Ono što stihove ove pesme čini posebno lepima je prisustvo rime. U većini slučajeva ona je obgrljena, što daje posebnu melodioznost pesmi. U nekim stihovima rima se nalazi u rečima koje nisu na kraju stiha, što takođe pridonosi zvučnosti pesme
Sve to pridonosi temi pesme. Kao što smo rekli, lirski subjekat obraća se čoveku kojeg voli i govori mu da je ne ostavlja samu dok neko svira jer bi u drugoj osobi mogla vidjeti nekoga koga bi mogla i voleti. Ipak, ovo nije velika pretnja, samo mala igra između dvoje ljubavnika. Lirski subjekat kaže da bi joj se nečije tuđe oči mogle učiniti dubljima nego što jesu, da bi mogla pružiti ruku bilo kome i odlučiti voleti samo na jedan dan. Lirski subjekat priznaje da drugi ljudi nisu posebni kao onaj kome se obraća, ali dok muzika svira, mogli bi se prevariti i vidjeti ih boljima nego šta jesu.

Lirski subjekat naglašava da dok muzika svira postaje toliko emotivna da se čini da ni ne nalikuje na sebe. Spremna je prekršiti neka svoje ubeđenja i preći granice koje si je postavila, što uključuje i voljeti nekog drugog, i to samo na jednu noć:

Može mi se učiniti
lepo i lako
voleti kratko
za jedan dan.

Ali nakon ove slatke pretnje, sledi strofa u kojoj lirski subjekat priznaje svoju ljubav onome kome se obraća:

Ili mogu kom reći u tome
času čudesno sjajnu
predragu mi tajnu
koliko te volim.

Ljubav između to dvoje ljudi možda jeste obostrana, ali nije ostvarena. Ipak, motiv tajne ljubavi nekako je emotivniji, romantičniji nego motiv ostvarene, jer u sebi sadrži i čežnju, sputanu strast koja još uvek čeka da se oslobodi.

Nakon strofa u kojoj lirski subjekat spominje svoje odnose s ljudima dok sluša muziku, u drugom delu počinje da govori o svojim odnosima sa prirodom. Pa tako kaže da dok sama sluša muziku, učini joj se da je u šumi, gdje plače i lije suze kroz samonikle česme. Ubacuje motive crnog leptira i cveća, ali iako se motivi čine kao suprotni, oboje su prikazani u kontekstu tame:

Učiniće mi se negde kroz tamu
neko peva i gorkim cvetom
u neprebolnu ranu srca dira

Dosadašnja atmosfera koja je odisala nekom blagom radošću, u poslednjem se stihu promenila i dobila mračan, teskoban prizvuk. Zbog čega i poslednji stihovi:

O, ne ostavljaj me nikad samu,
nikad samu,
kad neko svira.

…više ne zvuče onako razigrano kao na početku pesme. Narav pesnikinje da oseća nešto sumorno i u lepim trenucima ovde dolazi do izražaja. Ljubav se više ne čini tako čudesnom i ljupkom, već počinje da izaziva bol.

Pesma je napisana u osam strofa nejednake duljine. Uglavnom su to katreni i tercine iako ima i onih duljih. Stihovi u strofama nejednake su duljine, ali i poprilično kratki, što pjesmi daje ubrzani ritam, ustaljen zbog prisustva rime.

Desanka Maksimović biografija

Desanka Maksimović srpska je pjesnikinja rođena 1898. godine. Njezino stvaralaštvo trajalo je punih sedamdeset godina. Njezine prve objavljene pjesme izašle su u časopisu “Misao” daleke 1920. godine. Objavila je u svom stvaralaštvu čak četrdeset knjiga proze, poezije i putopisa.

Za cijelo vrijeme svoga književnog stvaralaštva, ona je u prvom redu bila pjesnik koji je pjevao o svom domu, o ljubavi i intimi te, a objavila je i velik broj pjesama za djecu.

Najviše se istakla po socijalnoj, ljubavnoj i rodoljubnoj poeziji i to skrivenih i tihih emocija. Njezine pjesme u bogate osjećajima nade, ushićenja, ljubavi, čežnje, patnje i tajne.

Desanka je pjesnikinja koja je pisala cijeli svoj životni vijek. Pisala je poeziju, prozu i putopise. Najviše uspjeha kod čitatelja je ostvarila poezijom razne tematike: socijalne, ljubavne i rodoljubne.

Desanka svoje čitatelje i svakog čitatelja posebno doživljava kao osobnog prijatelja koji čita o njenoj intimi, ljubavi, strahovima, željama, nadanjima.

Ta veza koju ona osjeća s čitateljem je veoma duboka i intimna, ona svoje najdublje tajne dijeli s čitateljem. Njene riječi i osjećaji izraženi kroz stihove su iskreni i to je najveća ljepota u njenom pisanju.

Njezina najpoznatija djela su: “Zeleni vitez”, “Govori tiho”, “Pamtiću sve”, “Zovina svirala”, “Otadžbino, tu sam”, “Miris zemlje”, “Praznici putovanja” i mnoge druge.

Umrla je 1933. godine.

Autor: V.B.