Desanka Maksimović zasigurno je jedna od najznačajnijih pesnikinja srpske književnosti. Osim poezijom, bavila se i pisanjem proze za odrasle i decu. Tokom života objavila je preko pedeset knjiga, koje uključuju i zbirke pesama, zbirke pripovetki, putopise , romane i prozu za decu i mlade. Ipak, unatoč plodnom stvaralačkom životu, ostala je najpoznatija po svojim pesmama. Iako se naoko čine razigrane, devojačke, one su zapravo i duboko osećajne, karakteristične po njenom lirskom izrazu.
Lirski izraz Desanke Maksimović odlikuje se jednostavnim, ali strogo određenim formama, koje ipak uspevaju da iznesu iskrenost i jasnoću stihova. Ovako čitaoc ima priliku da nesputano prodre u samu bit njene poezije, kojom se otvara sa iskrenošću i nepokolebljivošću. U svojim pesmama, pesnikinja iznosi svoj stav prema svetu koji je neočekivano pozitivan i iskren te iskazuje ništa drugo nego dobrotu. Stoga su i teme ovih pesama pre svega iznošenje iskrenih ljubavnih osećanja, prikazivanje nepravdi i nastojanje da se one isprave te političke teme, u kojima želi da postigne to isto. Čitaoci mogu da se poistovete sa svim njenim pesmama, pogotovo onim ljubavnim, jer svi prolazimo kroz slična stanja ne samo u osećajnom, nego i društvenom smislu.
Ideje koje je poezija Desanke Maksimović iskazivala uvek su se ticale slobode, odanosti, hrabrosti i dobrote. Glavna zadaća ovih pesama uvek je bila ukazati na dobrotu, plemenitost, ponos prema onome što imamo i jesmo, ali i otvorenost prema onome što je različito od našeg, kao što su to druge vere, druge kulture, ubeđenja i stavovi. Desanka je prihvaćanje tuđih mana i slabosti podržavala najprije isticanjem svojih slabosti i mana. Ipak to nije činila kako bi se samoosuđivala ili kažnjavala, već kako bi svojim primerom pokazala da smo svi ljudi, nesavršeni i grešni, ali sposobni da se poboljšamo i popravimo te time dosegnemo bolju verziju sebe.
Jedna od najboljih dijela Desanke Maksimović je njena zbirka pesama “Tražim pomilovanje”, a najpoznatije pesme su joj “Devojačka molba”, “Selice”, “Strepnja”, “Predosećanje”, “Prolećna pesma”, “Opomena”, “Tražim pomilovanje” i “Spomen na ustanak”.
Smrt lišća – analiza pesme
“Smrt lišća” pesma je Desanke Maksimović koja bi se na prvu mogla da definiše kao pejzažna, zbog glavnih motiva iz prirode, ali ona je zapravo duboko simbolička, stoga misaona. Ovo je jedna od retkih pesama ove autorke koja nije ljubavnog, a ni društveno-političkog karaktera. Na prvo čitanje, čini se kao da je ovo jedna dečja pesmica. Glavni motivi su joj motivi jeseni: opadanje lišća, hladan vetar, umorno sunce… ali čini se da su oni u puno dubljoj, simboličkoj funkciji. Poput dečje pesme, ovde dominiše i motiv majke. U prvom stihu, prve strofe, lirski subjekat obraća se majci, poput deteta koje ne razume svet koji ga okružuje. Stih glasi:
Šta to, mama, tako tužno priča vetar…
Sa dečjom naivnošću i radoznalošću, lirski se subjekat obraća majci i traži odgovor na nemoguća pitanja. Već ostatak stiha u tu naivnost unosi dubinu:
Šta to, mama, tako tužno priča vetar
kad od njegove priče
lišće bledi i opada?
Već u nastavku vidimo da ovo nisu pitanja koja postavlja dete, već netko itekako mudar. Već možemo da naslutimo da motiv lišća ne predstavlja toliko lišće iz prirode već samog lirskog subjekta, odnosno autorku. U ostatku pesme motivi postaju sve sumorniji. Simbolika im se veže uz smrt, jer su tako predstavljeni u pesničkim slikama. Atmosfera od sumorne postaje morbidna i čini se da je upravo to bila i namera autorke. Svaka strofa oblikovana je kao pitanje o čemu pričaju vetrovi da lišće od toga otpada. U drugom stihu se pita da li priča o selicama koje su se od umora pale u more i podavile se, u trećoj strofi pita se nose li vetrovi sa sobom uplašene krikove ždralova, u petoj strofi pita se priča li vetar o suncu koje se umorilo, palo u vodu i više se iz nje neće dići… Sve su to vrlo tužne, sumorne, gotovo i jezovite pesničke slike.
Poslednji stih ponovo se vraća na onaj dečju, skoro pa infantilnu naivu, gde se pitanje više ne postavlja samo majci, nego svima, pa tako i čitaocu:
Ko bi mogao reći
žašto lišće bledi i opada?
Kroz celu pesmu oseća se nekakvo beznađe, kao da sa jeseni dolazi i smrt, odnosno nekakva konačnost u kojoj nema radosti. Ovakva ideja sasvim je u skladu sa sumornošću cele pesme. Ista ta sumornost oseća se u većini pesama Desanke Maksimović. I ovde pronalazimo motiv krika ždralova, koji može da se primeti i u nekim njenim drugim pesmama, baš kao i motiv lišća.
Pesma je sastavljena od šest stihova i sve su tercine, osim poslednje, koja je distih. Stihovi u pesmama su kratki i nepravilnih duljina, te se značenje svakog nastavlja od početka do kraja strofe koja uvek završava kao pitanje. Rime u pesmi nema, što sa nepravilnim stihovima pridonosi nestalnosti ritma. On je haotičan, što je i primereno za atmosferu pesme.
Desanka Maksimović biografija
Desanka Maksimović srpska je pjesnikinja rođena 1898. godine. Njezino stvaralaštvo trajalo je punih sedamdeset godina. Njezine prve objavljene pjesme izašle su u časopisu “Misao” daleke 1920. godine. Objavila je u svom stvaralaštvu čak četrdeset knjiga proze, poezije i putopisa.
Za cijelo vrijeme svoga književnog stvaralaštva, ona je u prvom redu bila pjesnik koji je pjevao o svom domu, o ljubavi i intimi te, a objavila je i velik broj pjesama za djecu.
Najviše se istakla po socijalnoj, ljubavnoj i rodoljubnoj poeziji i to skrivenih i tihih emocija. Njezine pjesme u bogate osjećajima nade, ushićenja, ljubavi, čežnje, patnje i tajne.
Desanka je pjesnikinja koja je pisala cijeli svoj životni vijek. Pisala je poeziju, prozu i putopise. Najviše uspjeha kod čitatelja je ostvarila poezijom razne tematike: socijalne, ljubavne i rodoljubne.
Desanka svoje čitatelje i svakog čitatelja posebno doživljava kao osobnog prijatelja koji čita o njenoj intimi, ljubavi, strahovima, željama, nadanjima.
Ta veza koju ona osjeća s čitateljem je veoma duboka i intimna, ona svoje najdublje tajne dijeli s čitateljem. Njene riječi i osjećaji izraženi kroz stihove su iskreni i to je najveća ljepota u njenom pisanju.
Njezina najpoznatija djela su: “Zeleni vitez”, “Govori tiho”, “Pamtiću sve”, “Zovina svirala”, “Otadžbino, tu sam”, “Miris zemlje”, “Praznici putovanja” i mnoge druge.
Umrla je 1933. godine.
Autor: V.B.
Komentariši