Selice

Desanka Maksimović zasigurno je jedna od najznačajnijih pesnikinja srpske književnosti. Osim poezijom, bavila se i pisanjem proze za odrasle i decu. Tokom života objavila je preko pedeset knjiga, koje uključuju i zbirke pesama, zbirke pripovetki, putopise , romane i prozu za decu i mlade. Ipak, unatoč plodnom stvaralačkom životu, ostala je najpoznatija po svojim pesmama. Iako se naoko čine razigrane, devojačke, one su zapravo i duboko osećajne, karakteristične po njenom lirskom izrazu.

Lirski izraz Desanke Maksimović odlikuje se jednostavnim, ali strogo određenim formama, koje ipak uspevaju da iznesu iskrenost i jasnoću stihova. Ovako čitaoc ima priliku da nesputano prodre u samu bit njene poezije, kojom se otvara sa iskrenošću i nepokolebljivošću. U svojim pesmama, pesnikinja iznosi svoj stav prema svetu koji je neočekivano pozitivan i iskren te iskazuje ništa drugo nego dobrotu. Stoga su i teme ovih pesama pre svega iznošenje iskrenih ljubavnih osećanja, prikazivanje nepravdi i nastojanje da se one isprave te političke teme, u kojima želi da postigne to isto. Čitaoci mogu da se poistovete sa svim njenim pesmama, pogotovo onim ljubavnim, jer svi prolazimo kroz slična stanja ne samo u osećajnom, nego i društvenom smislu.

Ideje koje je poezija Desanke Maksimović iskazivala uvek su se ticale slobode, odanosti, hrabrosti i dobrote. Glavna zadaća ovih pesama uvek je bila ukazati na dobrotu, plemenitost, ponos prema onome što imamo i jesmo, ali i otvorenost prema onome što je različito od našeg, kao što su to druge vere, druge kulture, ubeđenja i stavovi. Desanka je prihvaćanje tuđih mana i slabosti podržavala najprije isticanjem svojih slabosti i mana. Ipak to nije činila kako bi se samoosuđivala ili kažnjavala, već kako bi svojim primerom pokazala da smo svi ljudi, nesavršeni i grešni, ali sposobni da se poboljšamo i popravimo te time dosegnemo bolju verziju sebe.

Jedna od najboljih dijela Desanke Maksimović je njena zbirka pesama “Tražim pomilovanje”, a najpoznatije pesme su joj “Devojačka molba”, “Selice”, “Strepnja”, “Predosećanje”, “Prolećna pesma”, “Opomena”, “Tražim pomilovanje” i “Spomen na ustanak”.

Selice – analiza pesme

“Selice” je još jedna veoma poznata pesma Desanke Maksimović. Smatramo je lirskom misaono-refleksivnom pesmom jer u njoj se pesnikinja osvrće najpre na svoje unutarnje stanje, nakon čega ga preslikava i na svet. Pesma započinje opisom prirode, ali to je ne čini pejzažnom. Ove pesničke slike samo su metaforički način kojim pesnikinja opisuje svoja sopstvena osećanja. Iako je pesma kratka, uspeva da u njoj iznese sve najvažnije ideje. A baš zato što je kratka, lako se izražava njena ekspresivnost. Pesmu čine samo dve strofe. Prva strofa je tercina sastavljena od dva peterca i osmerca, a druga strofa je septima, sastavljena od dva peterca, dva deveterca, osmerca, deseterca i četverca.

Zbog svoje kratkoće, pesma je sažeta u samo nekoliko motiva na kojima se grade pesničke slike. Budući da nema mesta odugovlačenju, pesnikinja vrlo izravno iskazuje i ideju pesme. Ovo je i inače odlika poezije Desanke Maksimović. Pesnikinja je u svom izrazu izravna, iskrena, bez okolišanja kod izražavanja teme, koja uvek ima doticaja sa svakodnevicom i čestim problemima čoveka i života. Vidimo to i u glavnom motivu – ptica selica – koje su lako prepoznatljive, baš kao što je i njihova simbolika lako razumljiva.

U prvoj strofi uvodi se motiv divljih gusaka koje sele u toplije krajeve. Odlazeći, one “bolno kriču”. Iskazana slika više je odraz boli autorke, nego realnog stanja gusaka, jer ona može samo da pretpostavi kakav je njihov krik, a pretpostavlja ono što i sama oseća – bol. Stih “Kroz noći i vlaga” već na početku postavlja atmosferu pesme, koja će biti sumorna, turobna, mračna i puna sete, baš kao što to noć i vlaga jesu.

U drugoj strofi pesnikinja se s opisa vanjskih slika prebacuje na izravni prikaz unutarnjih osećanja. Prvi stih strofe započinje rečima “Osećam želju” čime se nedvojbeno iskazuju osećaji lirskog subjekta. Njena želja je pisanje priča, jer to je jedini način na koji može kanalizovati svoju unutarnji nemir te ga time ublažiti. Nastavak tih stihova pokazuje osobnost i pravu prirodu pesnikinje. Priča koju želi napisati govori o guskama koje će sa sobom odnesti i nešto iz njene duše. Donelo bi do pre svega slobodu od boli koju autorka oseća. Odricanje dela sebe za nju znači odricanje od patnje. Koji je to dio, odnosno, što uzrokuje bol i patnju nije točno definisano.

Motiv slobode jasno se ističe kroz celu pesmu, iako ona nije uvek prikazana kao nešto dobro, što je zapravo nesvakidašnji slučaj. Vidimo to na primeru gusaka koje, iako slobodne da odlete i iza sebe ostave sve, ipak “bolno kriču”. U ovoj slici oseća se i beznađe – jer ako ne pronalazimo utehu u bekstvu i slobodi, u čemu ćemo je onda pronaći? Neizgovoreno je da se sloboda u boli mora steći suočavanjem, a ne bekstvom.

Iako je pesma pomalo turobna, ipak ima dosta brz ritam, koji ostvaruju kratki stihovi i njihova ekspresija. Dinamiku pjesme narušava odsustvo rime, čime se istovremeno pojačava haotičnost izraza. Haotičnost je namjerna, jer je još jedan način da se iskaže nemirno stanje duga lirskog subjekta. Konfliktnost unutar njega projicira se na nepravilnu strukturu pesme.

Desanka Maksimović biografija

Desanka Maksimović srpska je pjesnikinja rođena 1898. godine. Njezino stvaralaštvo trajalo je punih sedamdeset godina. Njezine prve objavljene pjesme izašle su u časopisu “Misao” daleke 1920. godine. Objavila je u svom stvaralaštvu čak četrdeset knjiga proze, poezije i putopisa.

Za cijelo vrijeme svoga književnog stvaralaštva, ona je u prvom redu bila pjesnik koji je pjevao o svom domu, o ljubavi i intimi te, a objavila je i velik broj pjesama za djecu.

Najviše se istakla po socijalnoj, ljubavnoj i rodoljubnoj poeziji i to skrivenih i tihih emocija. Njezine pjesme u bogate osjećajima nade, ushićenja, ljubavi, čežnje, patnje i tajne.

Desanka je pjesnikinja koja je pisala cijeli svoj životni vijek. Pisala je poeziju, prozu i putopise. Najviše uspjeha kod čitatelja je ostvarila poezijom razne tematike: socijalne, ljubavne i rodoljubne.

Desanka svoje čitatelje i svakog čitatelja posebno doživljava kao osobnog prijatelja koji čita o njenoj intimi, ljubavi, strahovima, željama, nadanjima.

Ta veza koju ona osjeća s čitateljem je veoma duboka i intimna, ona svoje najdublje tajne dijeli s čitateljem. Njene riječi i osjećaji izraženi kroz stihove su iskreni i to je najveća ljepota u njenom pisanju.

Njezina najpoznatija djela su: “Zeleni vitez”, “Govori tiho”, “Pamtiću sve”, “Zovina svirala”, “Otadžbino, tu sam”, “Miris zemlje”, “Praznici putovanja” i mnoge druge.

Umrla je 1933. godine.

Autor: V.B.